МОНГОЛЫН АНХНЫ ТҮҮХЭН КИНО “ЦОГТ ТАЙЖ”

1930-аад оны дундаас дэлхийн улс төрийн байдал эрс хурцдаж, олон улсын харилцаанд хүчний түрэмгийлэл давамгайлах болсон нь Монголын нийгмийн амьдралд илт түгшүүртэй мэдрэгдэж эхэлсэн юм. БНМАУ-ын ерөнхий сайд, маршал Х.Чойбалсан Зөвлөлтийн удирдагч И.В.Сталинтай уулзахдаа Монголын эх оронч түүхэн баатрын тухай уран сайхны кино хийхээр зорьж буй Засгийн газрын саналыг уламжлан, туршлагатай уран бүтээлч (найруулагч) илгээхийг хүссэнээр “Цогт тайж” киног бүтээх эхлэл тавигджээ. Манай киноныхон кино зохиолч, найруулагч, жүжигчин, урлагийн туршлага бүхий жар орчим настай Ю.В.Таричтай Ташкент хотод танилцсан нь алсдаа

АНХНЫ ХАМТАРСАН ТҮҮХЭН КИНО “СҮХБААТАР”

“Сүхбаатар” МАХН-ын ТХ-ны тэргүүлэгчид, СнЗ-ийн гишүүдийн 1940 оны 3 дугаар сарын 9-ний өдрийн хурлаас гарсан 30|3 дугаар тогтоолд: “...Тусгаар тогтносон эрх жаргалант хувьсгалт Монгол Улсыг хэрхэн байгуулсан түүхийг үзүүлэх нь улс төрийн ихээхэн утга чанартай зүйл мөн” хэмээн, “Сүхбаатар” киног бүтээх бүх бэлтгэлийг хангаж, “СССР-ийн уран сайхны хороотой хүч хавсарч, үйлдвэрлэхийг харилцан гүйцэтгэвэл зохихыг Гадаад яам, Уран сайхны хүрээлэнд даалгаж” хэмээгээд “улсаас буцалтгүйгээр 300,0 мянган төгрөг олгохыг Сангийн яаманд” зөвшөөрсөн байна. 1940 оны 10 дугаар сарын эхээр “Ленфильм” киностудийн найруулагч А.Г.Зархи, И.Е.

Монголын кино урлагийн “эхэн үе”

“Норжмаагийн зам” 1938 онд найруулагч Т.Нацагдорж өөрийнхөө зохиолоор “Норжмаагийн зам” хэмээх 2 бүлэг, хар цагаан, дуугүй киног хийсэн нь манай уран бүтээлчдийн бие даан бүтээсэн анхны уран сайхны кино байв. Энэ киноноос Норжмаа хуучныг орхиж, шинийг эрэлхийлэн явахдаа харанхуйгаас гэгээнд, хоцрогдлоос соёлд дэвшсэн үйл явцыг харж болно. “Норжмаагийн зам” кино нь уран сайхны киноны бүрэн гүйцэд төрхийг хараахан олж чадаагүй, киноны зохиол болон найруулгын арга барил нь эсрэг тэсрэг үзэлд тулгуурласан тоглолттой, ухуулгын киноны эхлэл болсон ч агуулга, уран сайхны боловсруулалтын

Кино үйлдвэр байгуулагдаж, уран бүтээлийн гараагаа эхэлсэн нь

Нийслэл хүрээнд “Кино үзвэрийн газар” буюу “Кино театр” байгуулах, нөгөө нь Монгол Улс өөрийн үндэсний “Кино үйлдвэр”-тэй болох явдал чухал байв. 1934 онд Ардын гэгээрүүлэх яамны сайд Эрдэнэбатхан ЗХУ, Герман, Итали, Англи, Франц зэрэг улсаар явж, Германаас “Жек” гэдэг хагас суурин аппарат 4-ийг авчирснаар олон түмэнд кино үзүүлэх боломж нээгджээ. Тухайн үед кино театр байгуулах ажлыг хариуцан ажиллаж байсан Доржийн Гончиг “Төхөөрөмжөөс гадна юуны өмнө байртай болох явдал чухал” хэмээн үзээд, хотын хоршооны дарга Жигжидтэй уулзаж, “Иллюзионы гудамжны Францын хөрөнгийн